Ou Testamentiese konings — so lees ons dit by herhaling — het mag. Baie mag. Mag om oë toe te knyp of die kwaad toe te smeer.  Maar ook mag om in blinde woede te vernietig. As die koning vrolik is, kan die volk daarby baat vind. Maar as die koning toornig word, is dit asof 'n jong leeu brul.  Ooreenkomstig sy gemoedstoestand word daar vonnisse uitgespreek. Die een keer gunstig. Die ander keer ongunstig. Die koning bepaal die toekoms van sy onderdane.

Van so 'n koning maak die Spreukedigter hier melding. Hy noem die koning 'n heerser. Geen koning wat in diens van die HERE, die Koning van die konings, staan nie, maar 'n despoot 'n Koning wat nie weet vanwaar hy sy gesag ontvang en aan Wie hy verantwoording oor die bediening van sy koningsamp moet doen nie.

Die Aangesig van die Heerser⤒🔗

Dit is nie vreemd dat die onderdane hulle heerser-despoot-koning vrees nie. Wee die mens wat in 'n vertoornde koning se pad staan, Dit is van lewensbelang om die guns van die koning te wen en te behou. Vandaar die spreuk "Daar is baie wat die aangesig van die heerser soek." Die Hebreeuse teks stel dit eintlik sterker. "Die oorgrote meerderheid (letterlik: 'n groot menigte, 'n menigte in die oortreffende trap) is voortdurend op soek na die aangesig van die heerser."

Twee dinge val op. Die onderdane van 'n heersende despoot soek die guns van hulle koning. Ook al is sy optrede hoe verkeerd en vol onreg, sal hulle bly streef om in sy goeie boekies te wees. Min onderdane verset hulle teen die willekeur en onreg van die heerser. Uit vrees vir vernietiging sal baie toegee onder die druk van die despoot

Die Aangesig van die HERE←⤒🔗

"Maar die reg van 'n mens kom van die HERE": so lui die spreuk verder. 'n Radikale teenstelling wat sowel die koning as die volk aanspreek. Op die verbondserf mag die koning hom nie skuldig maak aan willekeurige oorheersing nie. Die HERE bepaal wat reg en wat verkeerd is. Daarvolgens moet die koning optree. Die volk mag die guns van die koning nie soek as hy die reg van die HERE verdraai nie. Inteendeel, hulle moet bereid wees om die reg van die HERE te proklameer en te handhaaf as die koning daarvan sou afwyk.

Reg Besit of Reg Bedien?←⤒🔗

Die teenstelling wat die Spreukedigter maak, is baie skerp. Die heidenkoning sê ek het 'n reg om te maak soos ek wil. Ek besit reg en eis dit vir myself op. Die verbondskoning moet sê ek bedien die HERE se reg soos Hy wil. Die heidenonderdane sê: ter wille van oorlewing onderwerp ons, ons onvoorwaardelik aan die reg wat die koning opeis, ook al doen hy onreg. Die verbondsvolk moet sê: ons onderwerp ons aan die reg van die HERE wat die koning bedien. Maar as die koning nie die reg van die HERE bedien nie, beroep ons ons op die HERE van Wie die reg kom. "Doen aan my reg, o God, en verdedig my regsaak" (Psalm 43:1).

Die Reg van die Mens←⤒🔗

Vandag is daar ander regeerders as in die dae van die Ou Testament. Ook ander onderdane en ander wette. Ons het 'n grondwet wat die reg van die mens beskerm. Ons het die onderdane met 'n demokratiese inspraak. Ons het maghebbers wat praat oor deursigtigheid en deelnemende regering.  Alles het verander — so lyk dit.

Maar het dit? Is die spreuk wat sê: "Daar is baie wat die aangesig van die heerser soek" in ons menseregte-milieu verouderd?

Die werklose man het volgens die grondwet 'n reg: 'n reg om te werk. Sy werklose buurman het eweneens 'n reg: dieselfde reg om te werk. Gelyke regte. Die werkgewer het 'n reg: 'n reg om iemand aan te stel om vir hom te werk. Die dilemma is voor die hand liggend: wie se reg word eerbiedig deur aangestel te word, en wie se reg word gekrenk deur nie aangestel te word nie? Wie gaan besluit oor die regskrenking? Watter regter, in watter hof, gaan die uitspraak gee? Wie is die nuwe heerser wie se aangesig deur baie gesoek gaan word?

Die Reg van die HERE←⤒🔗

Daar is baie nuwe heersers wie se aangesigte gesoek word vir die opeising van mensereg. Regters in konstitusionele howe wêreldwyd. Ombudsmanne. Arbiters. Kommissies van ondersoek. Almal werktuie in diens van die veeleisende mensereg. Die menslike willekeur van enkele honderde jare gelede duur onverpoosd voort Die menigte dink dat hulle op hulle regte staan.  Inderwaarheid swaai die regter die septer.

Daarteenoor staan die oproep tot Godsvrees onveranderd. Die reg van 'n mens kom van die HERE. Dit beteken: op hierdie aarde is daar slegs een reg — die reg wat die HERE in sy Woord vir die totale samelewing neergelê het. Een reg wat bedien moet word deur die owerhede, deur die regters, deur vaders en moeders, deur werkgewers, deur onderwysers. Een reg waarop 'n beroep gedoen moet word as dit deur die regmatige bedienaar verontagsaam word. Dit is geen reg wat 'n mens in homself het of vir homself kan opeis nie. Dit is die HERE se reg wat deur elke mens eerbiedig moet word.