⤒🔗

HK Sondag 35←⤒🔗

• Vraag 96: Wat eis God in die tweede gebod?
  A: Ons mag God op geen enkele manier afbeeld nie en Hom op geen ander manier vereer as wat Hy in sy Woord beveel het nie.
   
• Vraag 97: Mag ons dan glad nie beelde maak nie?
  A: God kan en mag op geen enkele manier afgebeeld word nie. Die skepsels mag wel afgebeeld word, maar God verbied dat ons van hulle afbeeldings maak en besit om dit te vereer en Hom daardeur te dien.
   
• Vraag 98: Mag ons beelde as boeke van die leke in die kerkgeboue toelaat?
  A: Nee, want ons moet nie wyser as God wil wees nie. Hy wil sy Christene nie deur stom beelde nie, maar deur die lewende verkondiging van sy Woord laat onderrig.

Algemeen onder Protestantse Kerke←⤒🔗

Die tweede gebod verbied die maak of gebruik van enige beeld of afbeel­ding wat God moet verteenwoordig. En tog is dit vir baie Christene vandag so maklik om dit te doen. Gedurende die Reformasie was dit ’n algemene verskynsel en praktyk in die Rooms-Katolieke Kerk. Vandag is dit byna net so algemeen onder Protestante. Waarom?

Die belangrikste rede blyk te wees dat Jesus Christus nie as God gesien word nie, maar as ’n blote mens. Dit is natuurlik reg dat Christus ook mens is. Maar dit moet in gedagte gehou word dat hy nie gedefinieer kan word in terme van sy menslike natuur nie. Nee, Christus is (was, en sal altyd wees) ’n goddelike persoon, die derde persoon van die Godheid.

Daarom is dit nie reg om afbeel­dings te probeer maak van Jesus (in die vorm van ’n beeld of ’n afbeel­ding) nie. As daar dan geargumen­teer word dat dit verkeerd is om ’n afbeelding te maak van die godde­like Christus, maar dis nie verkeerd om ’n afbeelding te maak van die menslike Jesus nie, is dit kettery – die kettery van die skeiding van die twee nature van Christus. Die enig­ste ware Christus is heilig, en omdat Hy heilig is, is dit verkeerd om afbeeldings van Hom te maak. Calvyn was daarom reg toe hy gesê het dat hy geen afbeeldings van Christus wil hê nie, behalwe die wat deur die Bybel goedgekeur word nie en dit het hy slegs in die Doop en Nagmaal gevind!

Konteks van die Tweede Gebod←⤒🔗

Let egter daarop dat die Kategis­mus wel voorsiening maak vir die maak van beelde en afbeeldings van blote mense, mits dit nie gemaak word as hulpmiddels vir aanbidding nie. Waarom? Omdat die skrywers van die Kategismus regtens hierdie gebod in die konteks van die eerste, derde en vierde gebod gesien het, met as kern die aanbidding van die ware God.

As die eerste gebod ons inlig oor die ware voorwerp van aanbidding, lei die tweede gebod ons na die regte wyse van aanbidding. Daarom is dit nie verkeerd vir ’n volk om sy groot leiers met beelde of afbeeldings (bv. op geldstukke) te vereer nie. Dit is nie ’n oortreding van die tweede gebod nie, solank daar geen bedoe­ling is om hulle te aanbid, of om God deur hulle te dien nie.

Dit is egter presies hierdie bedoe­ling wat beelde en afbeeldings in die kerke ingebring het. Een van die oudste argumente vir die gebruik van beelde en afbeeldings van Chris­tus en die heiliges is dat hulle nodig is vir onderrig. Dit is ook die hoofrede waarom dit vandag so moeilik is om katkisasie onderrigmateriaal te vind wat nie vol is van hierdie prente nie.

Tog leer die Kategismus ten regte dat dit verwerp moet word omdat dit glad nie die regte wyse van on­derrig is nie. Die Woord van God al­leen is die regte wyse, omdat dit, al­leen, God se openbaring is. Die be­teken nie dat ’n katkisasie-onder­wyser glad nie enige hulpmiddels mag gebruik nie. Daar is geen rede waarom ’n onderwyser nie ’n goeie kaart, of ’n foto van die See van Galilea, of ’n skets van ’n huis in die tyd van Christus nie mag gebruik nie. Al hierdie middels kan van groot hulp wees, en is nie verkeerd nie, omdat hulle nie poog om iets by te voeg by die openbaring van God, wat uit die verbeelding van die mens kom nie. En dit is eintlik die kwessie waaroor dit gaan in die tweede gebod.

Noue Verband←↰⤒🔗

Hoe moet ons dan die ware God aanbid? Daar is maar twee moont­like antwoorde:

1. Ons sal Hom aanbid soos Hy dit wil hê, want dan weet ons dat dit goed is in Sy oë.

2. Ons sal Hom aanbid soos dit ons pas, hoewel Hy ons nie die gesag gegee het om dit te doen nie.

Dit is hier baie duidelik dat daar ’n noue verband is tussen die eerste twee gebooie. Die Rooms-Katolieke en Lutherse Kerke maak nie eers ’n skeiding tussen die twee nie. Dit wat ons sien as die tweede gebod, word by hulle ingesluit as 'n deel van die eerste gebod.

Dit sou nie verkeerd gewees het as hulle maar net hieraan reg laat geskied nie. Maar hulle doen dit nie. Dit is daarom dat die Roomse en Lutherse Kerke niks verkeerd sien met beelde en afbeeldings van Christus (en die heiliges) in hulle kerke nie. Calvyn het egter besef dat die tweede gebod die eerste beskerm. Wat word hiermee be­doel? Dit: die weggaan van die ware God begin die oomblik wanneer ons op ons eie verbeelding begin vertrou (die projeksie van ons eie idee van God uit onsself) eerder as op God se openbaring (wat volledig in die Bybel is).

Algemene Beginsel←↰⤒🔗

Die gebod praat in terme van ’n spesifieke, konkrete voorbeeld, Dit praat van die sonde, baie algemeen in die tyd van Moses, van die maak van ’n gesnede beeld of gelykenis vir godsdienstige doeleindes. Maar die Kategismus sien ten regte hierin ’n algemene beginsel wat ’n veel wyer toepassing het. Die beginsel is dat ons God nie moet aanbid op enige ander wyse as wat Hy in sy Woord beveel het nie.

Dit was op grond van hierdie beginsel, byvoorbeeld, dat die Reformasie vyf van die rituele wat Rome sakramente genoem het, verwerp het. Hulle is verwerp omdat hulle nie deur God beveel is nie, en inderwaarheid daarom ’n uitdrukking van die mens se ver­beelding is. Vir dieselfde rede het Calvyn, en andere in die Gerefor­meerde kerke, die viering van Kers­fees, Goeie Vrydag en Paasfees verwerp. Aangesien die Here self geen sulke dae aangewys het nie, was daar geen wettige gronde vir hulle bestaan nie. Dit is vandag maar te duidelik hoe ver baie Gereformeerde kerke al geval het van hulle eie roeping.