Dit is die mees belangrike argeologiese ontdekking van ons tyd genoem: ʼn kalksteenkissie met die inskripsie ‘Jakobus, seun van Josef, broer van Jesus’. Dit is in 2002 ontdek en word deur baie wetenskaplikes as eg beskou. Is dit dalk die eerste argeologiese bewys vir die bestaan van Jesus?

In die eerste eeu na Christus het Jode hul dooies in grafkelders begrawe. Na ʼn jaar, as die sagte weefsels heeltemal ontbind het, is die bene van die oorlede persoon versamel en in ʼn kalksteenhouer geplaas, ʼn sogenaamde ossuarium (afgelei van ‘os’, die Latynse woord vir ‘been’). Hierdie houers was gewoonlik ʼn bietjie meer as 50 cm lank, groot genoeg om die langste been van ʼn liggaam, die dybeen, te bevat. Soms is die naam van die oorlede persoon op die houer ingekerf, soms nie.

Ossuariums is geredelik te koop in oudhedewinkels in Palestina. ʼn Hele klompie jare gelede het ʼn Joodse handelaar ʼn ossuarium in die hande gekry, dit op die rak geplaas, en verder nie veel aandag daaraan gegee nie. Daar was ʼn inskripsie op wat hy nie kon lees nie. Eendag kry hy toe ʼn Franse paleograaf (kenner van ou handskrifte) in sy winkel en hy vra hom toe om na die boks te kyk. Die Fransman, André Lemaire, ʼn professor aan die Sorbonne Universiteit in Parys, het na die inskripsie op die boks gekyk en amper ʼn hartaanval gekry. Dit was ʼn Aramese inskripsie, die taal wat deur Jesus en sy volgelinge gebruik is, en dit het soos volg gelees: Ya’akov bar Yosef achui d’Yeshua, dit wil sê: Jakobus, seun van Josef, broer van Jesus. Lemaire het onmiddellik besef: As hierdie houer eg is en nie ʼn vervalsing nie, dan is dit die eerste argeologiese vonds wat direk met Jesus verbind kan word.

Die ossuarium is deeglik getoets. Eers is die materiaal van die kis in ʼn laboratorium ondersoek. Dit het geblyk dat dit die tipe kalksteen is wat in Jerusalem se omgewing voorkom. Daarna is die tipe skrif op die ossuarium ondersoek. Dit het geblyk dat dit ooreenstem met die skrif uit die eerste eeu na Christus. Daarna is gekyk na die taalgebruik, die Aramees wat gebruik is. Dit het geblyk dat dit die tipe Aramese woorde was wat in die eerste eeu na Christus gebruik is. Sekerder as dit kon ʼn mens nie wees nie. In September 2002 is aan die wêreld bekendgemaak dat ʼn ossuarium gevind is wat waarskynlik die bene van Jakobus, die broer van die Here Jesus, bevat het.

Toe gebeur ʼn merkwaardige ding. Die ossuarium sou vir die eerste maal aan die media bekendgestel word by ʼn spesiale uitstalling in Toronto, Kanada. Ongelukkig is die ossuarium blykbaar nie goed verpak nie, want toe dit in Toronto aankom, was dit vol krake, onder andere ʼn kraak wat dwarsdeur die teks van die inskripsie geloop het. Nadat die skade so goed as moontlik herstel is, is die ossuarium bekendgestel en het die foto daarvan op die voorblad van die New York Times en ander belangrike koerante verskyn.

Kritiese Vrae⤒🔗

Na die aanvanklike opwinding het daar ʼn stortvloed van kritiese vrae gevolg. ʼn Algemene beswaar was dat die ossuarium ʼn vervalsing kon gewees het. Iemand kon immers die inskripsie 20 eeue later ingekerf het? Paleograwe wat die ossuarium ondersoek het, stem egter saam dat die tipe letters die gebruiklike handskrif van die eerste eeu na Christus weerspieël. As iemand dit vervals het, moes dit ʼn meestervervalser gewees het.

Ander mense het die beswaar na vore gebring dat die name Jakobus en Josef en Jesus baie algemeen was in daardie tyd. Hoe kan ʼn mens so seker wees dat dit die Jakobus en die Jesus is? Op ʼn totale manlike bevolking van 80 000 manne in Jerusalem en omgewing kon daar, statisties gesproke, tussen 15 en 25 Jakobusse gewees het wie se pa die naam Josef en wie se broer die naam Jesus gehad het. Daar moet egter onthou word dat arm mense nie moeite gedoen het om hul oorledenes se bene in ossuariums te plaas nie.

Die mees belangrike argument is egter die feit dat op ʼn ossuarium gewoonlik slegs die oorledene se eie naam en die naam van sy pa vermeld is. Dit is baie skaars dat die naam van iemand se broer vermeld word, tensy dit ʼn beroemde broer was…

Die ontdekking van Jakobus se ossuarium het selfs aanleiding gegee tot teologiese debat. Die Rooms-Katolieke Kerk glo amptelik dat Maria haar lewe lank ʼn maagd gebly het, en dat Jakobus nie ʼn broer van Jesus was nie, maar ʼn neef. Die Oosters-Ortodokse Kerk glo dat Jakobus ʼn seun van Josef was uit ʼn vorige huwelik.

In die Protestantse tradisie glo ons natuurlik dat Maria ʼn maagd was toe Jesus gebore is, maar dat sy daarna in haar huwelik met Josef ander kinders gekry het, op die gewone manier, en dat Jakobus dus met reg ʼn broer van Jesus genoem word. Indien die ossuarium van Jakobus eg is, ondersteun dit die Protestantse sienswyse.

Wat is die konklusie? As ʼn mens na die feite kyk en na die debatte luister, is daar ʼn baie goeie kans dat die ossuarium wat gevind is inderdaad die bene van die Jakobus bevat het wat die broer van die Here Jesus was. En as dit nie waar is nie? Ag, gelukkig hang die betroubaarheid van die evangelie nie van die betroubaarheid van hierdie beneboks af nie!

Vir meer inligting, lees die boek van Hershel Shanks & Ben Witherington III, The Brother of Jesus. The Dramatic Story & Meaning of the First Archaeological Link to Jesus & His Family. HarperCollins 2003. Of gaan ‘google’ ʼn bietjie op die internet met die kombinasie “Brother of Jesus”.