Wie is in Beheer?
Wie is in Beheer?
⤒🔗
Geheimsinnige Magte←⤒🔗
Die vraag oor wie in beheer van dinge is, speel 'n beheersende rol in 'n mens se lewe. Die antwoord hierop bepaal samelewings se benadering van sake en hulle optrede. Dit kan maak dat 'n samelewing sake aktief aanpak, of dit kan 'n verlammende uitwerking op 'n samelewing hê. 'n Samelewing wat glo dat die verloop van sake deur geheimsinnige geeste en magte bepaal word, is in homself, in sy gees, verlam om op te tree. Dit was die geval met Israel se bure.
Die Bybel daarenteen kom met die bevrydende verkondiging dat God in beheer van alles is. Hy het alles geskep en gaan met alles na 'n sinvolle bestemming toe. Terwyl die heidense godsdiens hulle laat voel het dat hulle slagoffers van geheimsinnige, kosmies mitologiese magte is, het Israel se godsdiens die nadruk gelê op Israel se aanspreeklikheid en verantwoordelikheid.
Die heel eerste hoofstukke van Genesis praat oor die ellende op die aarde. Die Bybel sê dit het gekom deur die verleiding van die slang. En die mededelings laat deurskemer dat daar, een of ander mag agter die slang skuil wat hom gebruik. Tog plaas Genesis die klem nie daarop nie en gaan nie daarmee verder nie. Die bestaan van magte verdwyn uit die prentjie. Genesis handel nou verder oor die mens, hoe hy tot verantwoording geroep word en hoe hy in verantwoordelikheid moet lewe: uit die tuin gedryf, die geskiedenis daarbuite, die sondvloed, toringbou en roeping van Abraham.
Ander nasies se godsdienstige byeenkomste, feeste en seremonies was onder andere daarop ingestel om geheimsinnige vyandige magte wat die lewensloop bepaal, te beïnvloed. Die Bybelse godsdienstige byeenkomste, feeste en seremonies daarenteen was toegespits op God se optrede vir sy volk in die geskiedenis, soos die uittog uit Egipte. Waar sprake was van vyande, was dit veral konkrete, historiese vyande, soos die Kanaäniete, die Filistyne en die Egiptenaars. God is in beheer van sake. Hy regeer.
Geloofsgreep op die Geskiedenis←⤒🔗
Die ballingskap en latere gebeurtenisse het Israel in 'n krisis gebring. Daar was lang uitsiglose tye van onderdrukking en selfs geloofsvervolging. Die vraag het seker meermale by mense opgekom: Wie is in beheer van dinge? Regeer God werklik aktief oor die geskiedenis? Die ellende van die tweede wêreldoorlog het mense tot dieselfde tipe vrae gebring. Een antwoord daarop is: "God is dood! As God werklik regeer het, sou Hy nie sulke verskriklike ellende laat gebeur het nie". Vandag worstel die mensdom nog met hierdie vraag.
Israel se lang tye van uitsigloosheid het blykbaar ook sy tol geëis wat die geloof betref. Baie Israeliete het hulle geloofsgreep op die geskiedenis verloor. Hulle het nie God se bestaan ontken nie, maar het sy heerskappy oor die geskiedenis prakties ingeruil vir die heerskappy van geheimsinnige magte. Hierdie magte is 'n mengsel van konkrete vyande soos historiese volke enersyds, en kosmies mitologiese magte andersyds wat regeer totdat God eendag, aan die einde van die tye, sal ingryp en hulle sal vernietig.
Hierdie benadering kom voor in die sogenaamde apokaliptiese literatuur. Dit sien die geskiedenisverloop baie meganies en in bepaalde tydspanne afgemeet. Daarom hou hierdie benadering hom graag besig met die toekoms en met berekenings oor die koms van God. Omdat die aandag so sterk op die magte gevestig is, is daar weinig aandag vir die eie verantwoordelikheid, die eie optrede en die eie skuld. Daar word in terme van oorvereenvoudigde groeperings gedink: die boses aan die ander kant, die goeies aan die duskant.
Die boeke Daniël en Openbaring vertoon in formele opsig ooreenkoms met hierdie apokaliptiese literatuur, maar wil juis beklemtoon dat God in volle beheer van die geskiedenis en die daaglikse gang van sake is, soos ons in die lewe van Daniël kan sien. Die boek wil juis vir mense wat in uitsiglose situasies is, sê dat hulle op God se bemoeienis in dié gebeurtenisse kan vertrou, want Hy regeer. Terselfdertyd beklemtoon die boek die gelowige se verantwoordelikheid om reg op te tree, soos Daniël. Dit geld ook optrede teenoor die vyand, soos Daniel teenoor die Chaldeërs. Hulle mag nie bloot as ʼn bose mag afgemaak word nie.
←⤒🔗
Oorvereenvoudiging en Vyandige Kategorisering←⤒🔗
Die boeke Daniël en Openbaring word vandag ongelukkig dikwels gelees soos tipiese apokaliptiese literatuur, nie met die fokus op God wat in beheer is, op Jesus Christus wat regeer nie, maar op geheimsinnige magte. In so 'n atmosfeer floreer die belangstelling en die geloof in sinistere magte en die bepalende invloed wat hulle op die gang van sake sou hê. Dit is magte wat met een armswaai die ekonomiese en staatkundige omstandighede oor die hele wêreld sou bepaal, byvoorbeeld die Illuminati.
Hierdie oorvereenvoudigde probleemstelling en oplossing gaan gewoonlik gepaard met 'n oorvereenvoudigde teenstelling tussen die goeie en die bose: tussen die eie groep en die ander groep, gewoonlik 'n bepaalde volk of groep volke. Die perspektief wat die boek Genesis sommer heel aan die begin van die Bybel op die geskiedenis gee, word heeltemal uit die oog verloor. In plaas van te konsentreer op God se heerskappy in die geskiedenis en op die oproep tot bekering, word gekonsentreer op die invloed van magte.
Daar is vandag heelwat van die soort literatuur in omloop. 'n Tipiese kenmerk daarvan is dat daar profetiese toekomsuitsprake gesoek word waarvolgens die eie groep, byvoorbeeld die blankes, die Britte, of Afrikaners, die eintlike Israel is. Dit is hulle wat uit die verstrooiing bymekaargemaak sal word om as Israel God te ontmoet. 'n Ander tipiese kenmerk is dat die Jode sonder meer tot vyand van God gereken word. Ook ander volke word dikwels as vyande van God gereken. Van die boeke wat in Suid-Afrika in omloop is, bevat skreiend minagtende en onbybelse rassistiese verwysings, soos in Hayes se boek "Suid-Afrika ... die land oorkant die riviere van Kus".
Die Bevrydende Evangelie←⤒🔗
Hierteenoor staan die ontdekkende, bevrydende en verrassende evangelie van Jesus Christus. Inderdaad is ons stryd teen geestelike magte. Maar Christus verkondig: God regeer. Die koninkryk van God het naby gekom. Dit vra nie minagting van ander groepe of in die eerste plek stryd met hulle nie, maar roep sy hoorders op: "Bekeer julle!"
Die bose of die sonde kan nie so eenvoudig in groeperings ingedeel word nie, maar sny deur elke mens se hart en lewe. God werk nie met abstraksies, met blote groepe en groepering nie, maar met mense, met persone met harte. Sy heerskappy, sy koninkryk, konfronteer jou in die eerste plek met Hom en met jou sonde. Dan eis dit dat jy jou naaste as mens moet benader, as beeld van God. Die hele verkondiging van die Skrif word trouens saamgevat as liefde vir God en liefde vir jou naaste. Dan dink mens nie net in terme van onpersoonlike groepe en vyandskap teen hulle nie, maar ook en veral om vir Christus te getuig en jou naaste vir Hom te wen.
Wie die geloofsgreep op God se regering van die wêreld en die lewe het, word nie deur agterdog, kategorisering en vyandige stryd gekenmerk nie, maar deur 'n positiewe getuienis van Christus se oorwinnende mag oor en vir sondaars – ondanks baie onheilige planne en aksies in die wêreld.