Die Bybel word al hoe meer op ’n liberale en moderne manier gelees. Tog is daar egter ook nog baie mense wat die Woord van die Here wil bewaar en daaraan wil vashou. Deur die geskiedenis heen bly die Gees besig om liefde vir en gehoorsaamheid aan die Woord te werk.

Daar is egter altyd die gevaar aanwesig dat ’n mens oorreageer indien jy teen ’n sekere stroming of tendens in wil gaan.

Fundamentalisme⤒🔗

Die fundamentalistiese manier van Bybel lees is ’n oorreaksie teen die liberale en moderne interpretasie van die Woord. Ons sal egter eers duidelikheid oor die term fundamentalisme moet kry. Die woord word op baie verskillende maniere gebruik. Ek sou dit byvoorbeeld as ’n eer sien as ’n moderne teoloog my van fundamentalisme beskuldig. Die moderne teologie beskryf elkeen wat aan die onfeilbare Woord van die HERE wil vashou as ’n fundamentalis.

Wat bedoel ek nou met ’n fundamentalistiese manier van Bybel lees? Ons sal na drie kenmerke van fundamentalisme kyk.

Te Letterlike Interpretasie van Tekste←↰⤒🔗

Tekste in die Bybel word te letterlik opgevat. As reaksie teen die liberale teologie word daar nie mooi na die geheel van die Bybel gekyk nie. Daar word ook geen onderskeid tussen die verskillende literatuursoorte in die Bybel gemaak nie. Alles word letterlik opgevat of dit nou geskiedenis, ’n gedig, ’n profesie of ’n brief is. Dit is baie belangrik dat ’n mens ’n duidelike onderskeid moet maak tussen die beskrywing van die geskiedenis en die briewe aan die eenkant, en profesie, digterlike- en wysheidsboeke aan die anderkant. Selfs in ’n brief kan alles nie streng letterlik gelees word nie. ’n Voorbeeld hiervan is dit wat Paulus in 1 Tessalonisense 5:17 skryf: “Bid sonder ophou.” Dit beteken beslis nie dat ’n mens die hele dag moet bid nie. Die Here Jesus het self gesê: “Waak en bid” (Matteus 26:41). Die uitspraak: “Bid en werk” is ook volledig volgens God se Woord. Sien o.a.: 1 Tessalonisense 3:9, 10.

Dit is dus belangrik dat ons ’n teks in verband met die hele hoofstuk, met die Bybelboek en met die hele Bybel moet lees. Ons moet ook altyd daarmee rekening hou dat daar in gedigte meer beelde en beeldryke taal gebruik word as in die beskrywing van feite.

Ignoreer Voortgang van die Heilsgeskiedenis←↰⤒🔗

’n Tweede kenmerk van ’n fundamentalistiese manier van Bybel lees is dat daar met die voortgang van die heilsgeskiedenis geen rekening gehou word nie. Ek het onlangs ’n voorbeeld hiervan gehoor. Iemand het op grond van die geskiedenis van Agab en Nabot (1 Konings 21) beweer dat ’n regering nooit grond mag onteien nie. Ons kan uit hierdie Bybelgedeelte wel vasstel dat die koning in daardie tyd nie die land van die Israeliete mog onteien nie. Nabot was op daardie oomblik reg toe hy geweier het om die stuk land aan Agab te verkoop. Hy handel hierin volgens die HERE se wet. Agab eien homself hierdie stuk grond toe deur Nabot vals te laat beskuldig en te laat doodmaak.

Kan hierdie geskiedenis egter vandag dien as bewys dat die owerheid nooit grond mag onteien nie? As ons die Bybel so gebruik hou ons nie genoeg rekening met die tyd in die heilsgeskiedenis waarin die geskiedenis afspeel nie. Waarom mog die ou familiebesitting in Israel nie verkoop word nie?

Die rede hiervoor was dat die HERE vir sy volk in daardie tyd ’n eie land gegee het. Hy het die grense van hierdie land bepaal. Hierdie land was vir die volk groot genoeg en was ook vrugbaar genoeg om die hele volk van voedsel te kan voorsien.

Elke stam het binne die grense van Kanaän ’n eie gebied gekry wat vir hulle goed genoeg was. Elke familie het hul eie stuk grond gekry. Op hierdie wyse het die HERE daarvoor gesorg dat geen enkele familie in Israel vir altyd in armoede sou leef nie. Hoe belangrik dit vir die HERE in daardie periode van heilsgeskiedenis was, word duidelik uit die HERE se antwoord op die vraag of dogters die besitting van hulle pa kan erf, indien hulle geen broers het nie. Dit is die dogters van Selofad wat in Numeri 27 met hierdie vraag kom. Die HERE antwoord dat dogters sal erf as daar nie seuns is nie. As ons verder in die Bybel lees, sien ons raak dat dit wel onder ’n voorwaarde was:

En elke dogter wat ’n erfdeel kry, uit die stamme van die kinders van Israel, moet die vrou word van een uit die geslag van die stam van haar vader, sodat die kinders van Israel elkeen die erfdeel van sy vaders kan erwe. So sal dan ’n erfdeel nie van een stam na ’n ander stam oorgaan nie; want die stamme van die kinders van Israel moet elkeen sy erfdeel vashou. Numeri 36:8, 9

Ons doen hierdie gedeeltes in die Bybel onreg aan as ons dit as ’n bewys wil gebruik dat die owerheid nooit grond mag onteien nie (Of die saak reg of verkeerd is, moet ons dus van ander Bybelgedeeltes en beginsels aflei). Die HERE het die geskiedenis verder gelei. Die tyd dat die volk Israel die spesiale volk van God was is verby, asook die tyd dat die land Kanaän die spesiale land van die Here was. Tydens daardie tyd was daar spesiale reëls wat nou nie meer so van toepassing is nie. Ons sal mooi op die tyd en die omstandighede moet let waarin sekere dinge gesê word en gebeur het, voordat ons kan sê wat dit vandag vir ons beteken.

Ignoreer Tye en Omstandighede←↰⤒🔗

’n Derde kenmerk van die fundamentalisme is dat daar nie met die tyd en omstandighede, waarin die HERE sy Woord tot sy volk laat kom, rekening gehou word nie. Dit is dikwels ’n reaksie op die liberale teologie wat die Bybel of groot dele daarvan as tydgebonde beskou en sodoende die gesag van die Woord op baie punte afwys. Ek noem een voorbeeld waar dit dikwels gedoen word, ook deur mense wat hulself gereformeerd noem. Die uitsprake wat ons veral by Paulus oor die posisie van die vrou vind, word as tydgebonde beskou en van sy gesag vir ons tyd gestroop. Dit terwyl Paulus deur die Heilige Gees o.a. skryf:

Ek laat die vrou egter nie toe om onderrig te gee of oor die man te heers nie, maar sy moet haar stil hou. Want Adam is eerste gemaak, daarna Eva. En Adam is nie verlei nie, maar die vrou het haar laat verlei en het in oortreding gekom.1 Timoteus 2:12-14

Ons moet egter nie in die slaggat val om as reaksie daarop nie meer te kyk of sekere Skrifgedeeltes nie met sekere tydgebonde omstandighede te doen het sodat dit nie meer op dieselfde manier vir ons geld nie. ’n Voorbeeld hiervan is dit wat Paulus in 1 Korintiërs 11 oor die bedekking op die vroue se koppe in die kerkdiens skryf. Dit gaan in daardie hoofstuk oor die houding wat die vroue in die gemeente in daardie stad op daardie oomblik uitgedra het deur niks op hulle kop te dra nie. Hulle wou daarmee wys dat hulle by die feministiese beweging in Korinthe behoort. Indien die dra van ’n hoed in die kerkdiens vandag ’n teken daarvan sou wees dat jy ’n feminis is, sou die toepassing van 1 Korintiërs 11 wees dat daar in die kerk deur vroue geen hoede gedra mag word nie.

Ons sal steeds weer daarop moet let wat die Heilige Gees in die omstandighede in daardie tyd vir sy volk wou leer en dit moet vir ons die norm vir alle tye wees.

Dit sal duidelik wees dat ’n fundamentalistiese manier van Bybellees nie die regte antwoord op die moderne, liberale omgang met die Bybel is nie. Ons kan die bedoeling en die motief om in alles na die HERE te wil luister waardeer en dit ook uitspreek. Nogtans sal ons ’n ander pad moet gaan as ons die HERE se stem regtig met gesag laat praat.

Enkele Aanwysings Hoe Ons die Bybel Behoort te Lees←⤒🔗

Die belangrikste van alles is dat ons die Bybel aanvaar as die Woord van God wat absolute gesag oor ons het. Ons moet aanvaar dat God se Woord op alle terreine van ons lewe gesag het. Die gesag van die Skrif is dan ook nie beperk tot ’n deel van die Bybel nie en ook nie net tot die Nuwe Testament nie. Die hele Skrif is die onfeilbare en gesaghebbende Woord van God.

Die hele Skrif is deur God ingegee en is nuttig tot lering, tot weerlegging, tot teregwysing, tot onderwysing in die geregtigheid, sodat die mens van God volkome kan wees, vir elke goeie werk volkome toegerus. 2 Timoteus 3:16, 17

Dit is belangrik dat ons bly sien dat die HERE in die Bybel nie net ’n belangrike boodskap vir ons gegee het en dat die manier waarop dit tot ons kom nog allerhande foute en gebreke kan bevat nie. Die Heilige Gees se werk van inspirasie gaan nie net oor die groot boodskap nie, maar ook oor die woorde en die neerskryf daarvan. Dit is onmoontlik om in die eenheid van die ware geloof te staan met ’n persoon wat dit nie glo en uit daardie geloof lewe nie.

Die tweede wat by die lees van die Bybel baie belangrik is, is dat ons onderskeid moet maak tussen die historiese en normatiewe gesag. Nie elke woord en elke geskiedenis in die Bybel het die doel dat ons dit moet navolg nie. Ons hoor die duiwel in die Bybel praat, ons hoor valse profete en dwaalleraars, ons hoor hoe God se teenstanders praat. Dit het histories so gebeur en is werklik so gesê en het daarom historiese gesag, maar dit gee vir ons nie die norm vir ons lewe aan nie. Op ander plekke wys die HERE hoe Hy wil hê dat ons moet lewe en moet glo en dit het vir ons normatiewe gesag.

Ons moet derdens altyd daarop let wanneer die HERE dinge sê en doen. Hierop is al uitgebreid gewys by die behandeling van die fundamentalisme. Ons moet die klok van die heilsgeskiedenis altyd weer in die oog hou as ons die Bybel lees en in ons lewe toepas.

Nou samehangend met die derde punt, is dat ons dit wat ons lees altyd moet probeer lees in die geheel van die Skrif. Hoe beter ons die inhoud van die Bybel ken, hoe beter sal ons allerhande gedeeltes in die Bybel verstaan en die rykdom daarvan sien. Die Here Jesus wys dit baie duidelik as Hy op die dag van sy opstanding vir die dissipels die Ou Testament oopmaak en vir hulle allerhande gedeeltes wys wat oor Hom en sy werk profeteer. Hoe belangrik is dit dat ons groei in die kennis van God se Woord om al hoe meer ’n groter deel van die onuitputlike rykdom daarvan raak te sien. So sal ons al hoe meer die HERE se grootheid leer ken en aanbid. Dan sal ons lees en omgaan met die Woord van God steeds meer aanleiding gee tot die jubel:

Want uit Hom en deur Hom en tot Hom is alle dinge. Syne is die heerlikheid tot in ewigheid. Amen. Romeine 11:35, 36