⤒🔗

1. Die Gees as die oorsprong en geheim van die Christelike ere­diens←⤒🔗

By elke aspek van die wese van die erediens bemerk ons die werk van die Heilige Gees. Soos wat die verskillende aspekte van die erediens aandag verkry het hierbo, het die beeld van die Gees, sy Persoon en sy werk in die erediens al duideliker verskyn. Dit is egter nou nodig om aan die einde van die lang weg van die wese van die erediens besonderlik die lig te laat val op die rol van die Heilige Gees in die erediens.

Die kerk van Jesus Christus wat die wese van die erediens uit die Skrif wil ken en verstaan, moet steeds sensitief wees vir die Per­soon en werk van die Gees. Dit is immers moontlik dat die Heilige Gees deur allerlei dinge van die mens op die agtergrond gedring kan word. Aan die ander kant is die gevaar groot dat omdat sekere kringe en groepe so 'n eensydige klem laat val op die Heilige Gees en opgaan in allerlei entoesiastiese praktyke, daar 'n huiwering is om genoegsaam die Gees se werk in die erediens te beklemtoon.

Die werk van die Gees is die lewensaar in die erediens. Dit is die oorsprong en inhoud van die ware lewe. Van begin tot einde is alles wat in die erediens geskied, gedra en sinvol gemaak deur die Gees. Hy is die Gewer, Verwekker en Onderhouer van die ware lewe. Hy maak die erediens tot 'n krag en 'n werklikheid. Al die heerlike dinge wat hierbo van die erediens gesê is, kan nie gedink word sonder die werking van die Gees nie. Alle ware godsdiens en erediens is die werk van die Gees. Met Luther kan ons sê dat die Heilige Gees deur die evangelie die Christenheid roep, versamel, verlig, heilig en by Jesus Christus vashou in die regte en ewige ge­loof, en dat Hy in hierdie Christenheid my en alle gelowiges daag­liks alle sonde ryklik vergewe.

Die Gees handel in die lyn van die verlossingswerk van God soos dit in Jesus Christus sy konkrete vervulling en verwerkliking ge­vind het. Dit is juis hierdie volbragte verlossingswerk van Jesus Christus wat die basis vorm van die erediens en van waaruit die Gees werk. Hy roep die erediens in aansien op grond van die ver­lossingswerk van Christus. Die erediens is die gevolg van die uitstorting van die Heilige Gees op Pinksterdag en dit alles lê in die lyn van die heilswerk van Christus. Dus die Gees doen niks anders as Christus in die erediens nie; meer nog, Hy pas toe dit wat Jesus gedoen het sodat die erediens moontlik word en in die teken staan van die voortgaande werk van Jesus Christus. Deur die Gees is Jesus in die erediens teenwoordig en werksaam. Die klem val op wat God in Christus skenk en dus op wat die mens moet ontvang. Die Gees is die groot Uitdeler.

2. Die Gees bring tot die gesprek en die ontmoeting met Christus←⤒🔗

Van die Gees gaan die werking uit om mense aan te trek na die erediens. Hy is die aandrang om te kom; Hy wek die begeerte. Ook is dit sy werk dat Hy mense gebruik om andere te nooi en te beweeg om na die erediens te kom.

Die gemeente word vergader en versamel rondom die Woord en sakramente deur die Gees. Hulle word geestelik verenig in die erediens.

Dit is deur die groot werking van die Gees dat Jesus Christus lewend voor die gemeente gestel word in die erediens. Hy maak aan ons bekend wie Jesus inderdaad is en laat ons besef ons staan met alles in Sy teenwoordigheid. Alleen deur die Heilige Gees kan ons Jesus leer ken.

Ook sien ons weer die werk van die Gees waar die woorde en handelinge deur mense gespreek en verrig, die gemeente aanspreek en dat hulle bewus word dat die groot gesprek tussen Christus en hulleself plaasvind en dat dit hulle voor 'n keuse en werklikheid stel. Deur die Gees hoor ons die stem van die Here wat ons per­soonlik as enkelinge en as gemeente aanspreek.

Die gesprek loop uit op die omvattende ontmoeting tussen die gemeente en die Here. Dat dit so kan gebeur, is ewe-eens deur die werking van die Gees. Dit is nie in ons mag om dit te bewerk nie, maar ons kan dit steeds glo en ervaar dat die Gees dit inderdaad doen.

3. Die Gees bewerk die omvattende verlossing en vernuwing←⤒🔗

Die gesprek en die ontmoeting bring mee dat die enkelinge en die gemeente gebring word om met alles te kom staan voor die Heilige God en dat hulle sonde en skuld duidelik uitstaan. Die Gees leer die sonde ken, haat en dit bely. Hierop volg die vergifnis en die herstel in die nuwe lewe as die kind van God. Die Gees werk die berou oor sonde en Hy bring die nuwe gesindheid; die oorgawe tot God is alleen moontlik deur sy werking. Die Gees verbind ons met Christus en met sy weldade. Hy pas toe wat Christus verwerf het. Goed omskryf J.J. von Allmen dit soos volg: "It consists, on the one hand, in efficaciously applying what God has done illic et tunc in Jesus Christ to the hic et nunc of such and such a man or community (or event) — the Holy Spirit thus mediates Christ to us — and on the other hand, in efficaciously referring the hinc et nunc of such a man or community (or event) to the illic et hunc of what God has done in Jesus Christ at Golgotha — the Holy Spirit brings us into communion with Christ" (Worship, its theology and practice, 41). Deur die Gees word ons een met die dood en opstan­ding van Christus,

Die persone op wie die Gees van Pinkster val, sterf in die liggaam van Christus werklik met Christus en word in die liggaam van Christus werklik met Hom opgewek tot die lewe van God. Die uitgieting van die Pneuma bewerk dus dat dit wat met die liggaam van Christus in die dood en opstanding geskied het, aan hulle wat deur die Gees in beslag geneem word, konkreet ge­realiseer en geaktualiseer word.P. Brunner, Zur Lehre vom Gottesdienst der im Namen Jesu versammelten Gemeinde, in: Leiturgia, I, 1954, 156.

Die Gees maak van die gemeente nuwe mense en laat hulle die werklikheid van die intieme gemeenskap met die Here in die erediens belewe. Die gemeenskap met Christus is tegelyk die steeds duideliker belewing van die onderlinge gemeenskap van die gelo­wiges, wat deur die Gees in die erediens bewerk word.

4. Die Gees bring die gemeente tot ware betrokkenheid by die erediens←⤒🔗

Steeds is dit die werk van die Gees as Hy die gemeente volledig in die diens laat deel en laat deelneem.

Hy werk die reaksie om in diepe dankbaarheid teenoor die Here te kom tot aanbidding. Die inhoud en kwaliteit van hierdie aanbid­ding is weereens die werk van die Gees. Die Gees is die Bron van alle ware aanbidding en Hy laat dit in die gemeente na vore kom en rig dit op God in Jesus Christus. Die kerk moet steeds gevoelig bly vir die werking van die Gees in die gebed en mag die aanbid­ding nooit laat verstom of laat versteen nie.

Dat die gemeente kom tot werklike betrokkenheid by die erediens en tot 'n sinvolle deelname, tot handeling, aksie en beweging, is ook die werk van die Gees. Hy laat juis die deelname kom uit die diepe vereniging met Christus en die onvoorwaardelike beskikbaar­stelling van die gemeente aan Hom.

Vanaf die erediens van die Sondag laat die Gees die gemeente kom tot die lewende en waaragtige erediens van die lewe in die be­staan van elke dag. Hy verdiep die geestelike lewe van die gemeente waar dit in die praktyk tot die lewe en dade van gehoorsaamheid en van diens en van getuienis kom.

←⤒🔗

​5. Die Gees bring die lewe en vreugde in die erediens←⤒🔗

Dwarsdeur die diens, by elke woord en handeling, is die Gees aan die werk om die lewe van God wat in Christus Jesus vir ons en in ons herstel word, waar te maak. Hy maak van geestelik dooie mense, kinders van God; Hy maak van biddelose mense 'n skaar van ware aanbidders; Hy maak van mense wat dwaal en elkeen hulle eie pad loop en die dood tegemoet loop, dat hulle lewe en dat hulle deel in die groot toekoms van God. Hy bring die egte lewe wat alles vernuwe, herstel, verlewendig, en iets van die nuwe wêreld van God reeds in hierdie lewe laat aanbreek. Daarom die vreugdekarakter van die erediens wat ook die werk van die Gees is. Die Gees hou die lewe in stand en die vreugde brandend selfs onder die mees haglike omstandighede.

Die lewe wat die Gees bring en herstel, is gerig op die groot ge­beure van die voleinding en die vernuwing van alles by die weder­koms van Christus. Die vreugde wat Hy nou reeds bewerk, geld vir hierdie lewe en stryd, maar is afgestem op die groot vreugde van die komende erediens — die bruilofsmaal van die Lam.

Die Gees is dus die groot geheim van die lewende erediens. Hy is oorsprong en bewerker daarvan dat die erediens vandag en elke dag onder alle omstandighede gehou word, en Hy sal dit bewaar tot dit oorgaan in die groot erediens van die ewige lewe.

Die Gees is daarom ook die groot Aantrekkingskrag agter die erediens. Ons hoef nie kunsmatig die erediens aantreklik te wil maak nie. Ons moet slegs aan die Gees sy regmatige plek laat toekom en nie sy werking verhinder nie — en dit sal aantreklik wees. Die kerk met sy erediens moet steeds in die hand van die Heilige Gees wees. Dit beteken dat die kerk nooit die Gees in sy hand en mag sal kan kry nie — dit moet ook nie so probeer word nie. Ons bely nooit dat ons die Gees besit nie, maar dat ons glo in die Heilige Gees. Dit moet veral in die opset en inrigting van die erediens tot uit­drukking kom.

Indien ons egter werklik glo in die Heilige Gees en ons reken met sy omvattende werking in die erediens, sal ons nooit mag wanhoop aan die erediens nie. Ook mag ons dit nooit afwater volgens, of aanpas by die smaak en bedoeling van die wêreld nie. Verder mag ons nooit toelaat dat in die erediens, op watter manier ook al, die Gees bedroef of uitblus word nie. Meer nog, die kerk moet altyd wag op en roep na die Gees in die gebed: "Kom Skepper Gees! "

​6. Die heerlike werklikheid van die verbond←⤒🔗

Om die wese van die erediens ten volle te verstaan, moet agter al die genoemde fasette van die wese van die erediens, die werklikheid en omvattende betekenis van die verbond gesien word. Die wese van die erediens lê ingebed in die verbond, dit leef uit die verbond en vind die verwerkliking in die verbond. En, Christus is die Hoof van die verbond, wat Hy steeds in die erediens bevestig, vernuwe en die weldade daarvan na die gemeente laat toevloei deur die werking van die Heilige Gees. Die instrumente waardeur Hy dit doen is die Woord en die sakramente. Daarom is die erediens so 'n heerlike gebeurtenis wat sulke heerlike dinge tot gevolg het — dit rus in die verbond.