Dít is die versugting wat baie mense teen die einde van die jaar uitspreek. “Die jaar het verbygevlieg”; “Waar gaan die tyd heen?”; “Oor ’n paar dae is dit al weer Kersfees.”

Dis alles bekende woorde. Maar wat beteken die woordjie tyd nou eintlik? Wat se ding is “tyd”?

Augustinus oor tyd⤒🔗

In sy groot boek oor sy Belydenisse (Confessiones) het die kerkvader Augustinus ’n hele hoofstuk gewy aan die vraag: Wat is tyd? Hierin lees ons sy bekende uitspraak: “As niemand my sou vra (wat is tyd?), dan weet ek; (maar) as iemand sou vra om dit (wat is tyd?) vir hom uit te lê, dan weet ek nie (11.14).

Dus, as iemand nie vra nie, weet ek; as iemand vra, weet ek nie.

Tyd is so ’n glibberige saak, dit gly deur jou vingers, jy kan dit nie vashou of vries nie en ook nie in ’n definisie vasvang nie. Jy weet dit kom en jy weet dit gaan verby, maar wat is dit nou eintlik?

Augustinus bespreek in hierdie verband die dwase antwoord op die vraag wat God sou gedoen het voordat Hy die hemel en die aarde (d.w.s. tyd) geskape het.

Hierop het iemand geantwoord dat Hy die hel voorberei het vir hulle wat verborge dinge wil weet (11.12, 30).

Augustinus is nie beïndruk met hierdie antwoord nie. Nee, sê hy, God kan nie in terme van tyd beskryf of vasgevang word nie, want “tyd” is deel van die geskape werklikheid. God is groter as tyd, soos wat Hy groter as sy skepping is.

(Ek gaan nie hier dieper in op die filosofiese antwoord wat Augustinus op die tydsvraag gee nie.)

Wetenskaplike tyd←⤒🔗

Die geweldige ontwikkelings op die gebied van tegnologie en ruimtevaart van die moderne tyd help ons om ietsie meer van “tyd” te verstaan. Ons weet byvoorbeeld dat indien iemand ’n verre ruimtereis onderneem en lank daarna na die aarde terugkeer, het die tyd vir daardie persoon as ‘t ware “stilgestaan”.

Tyd daarbuite, of daarbo, verloop blykbaar anders as tyd hier benede. Dis moontlik vir ’n vader om ’n ruimtevaart te onderneem en indien hy lank genoeg wegbly, by sy terugkoms te ontdek dat hy jonger as sy kinders is!

Tyd in die Nuwe Testament←⤒🔗

In die Nuwe Testament is daar veral twee bekende woorde vir “tyd”, naamlik kairos en chronos.

Kairos moet verstaan word as “God se beslissende oomblik van waarheid”. Dis “gelade tyd”, tyd vir keuse en optrede. Hierdie woord staan in die nouste verband met die lewe en werk van Jesus Christus. Aan die begin van sy openbare optrede sê Jesus: “Die tyd (kairos) het aangebreek en die koninkryk van God het naby gekom. Bekeer julle en glo die evangelie” (Mark 1:15). En aan die einde: “My tyd (kairos) is naby” (Matt 26:16). Met die kruis en opstanding van Jesus Christus het die “groot oomblik van waarheid” in die wêreldgeskiedenis aangebreek, die “uur van beslissing”, die “bestemde tyd” (Rom 5:6; Tit 1:2).

Die woord chronos is teologies nie so gelade soos kairos nie en dui veral op tydsduur of tydstip. Soms kom dit saam met kairos voor, soos in Handelinge 1:7 en 1 Tessalonicense 5:1. In Galásiërs 4:4 dui dit op die “volheid van die tyd”, die bestemde tyd van die koms van die Heiland.

Kairos is Godstyd, chronos horlosietyd.

Tyd as geskenk van God←⤒🔗

Ek herinner my uit my jeugjare dat my vader dikwels Psalm 90 aan tafel gelees het en hoedat die woord van vers 10 – “ons vlieg na ons einde toe” – vir my altyd so ver weg geklink het. Sewentig of tagtig jaar het na ’n baie lang tydspan gelyk. Hoe anders is die werklikheid vandag! Jou tyd is byna verby.

Ten diepste is “tyd” ’n geskenk van God aan die mens, en die groot vraag is of ons ons dae so tel dat ons ’n wyse hart bekom (Ps 90:12). Die vraag is of ons met ons een, of twee, of vyf “talente” wat die Here aan ons toevertrou het, gewoeker en dit in diens van die koms van die koninkryk van God gebruik het (Matt 25:14-30). Of het ons dit in die grond begrawe, vir niemand tot enige nut nie? Sal ons eendag dalk “te laat” opdaag by die bruilof van die Lam, soos die vyf dwase maagde (Matt 25:1-13)? Ons roeping is duidelik: koop die tyd uit; gebruik dit in diens van die koninkryk. Ook in die nuwe jaar wat hom onbekend voor ons uitstrek.

Wat ’n gerusstellende gedagte: “My tye is in u hand” (Ps 31:16). “In u hande is ek veilig” (Ps 23:4) - vir tyd en ewigheid.