As die Here die agtste gebod aan sy kinders gee, dan lê Hy ‘n lewensbeginsel vir die hele wêreld neer. Want behalwe dat God in die agtste gebod alle vorms van diefstal verbied, gebied Hy dat ek die belange van my naaste waar ek kan en mag, bevorder en hom so behandel soos ek wil hê dat die mense my moet behandel. Daarby moet ek ook my werk getrou doen sodat ek die behoeftiges in hulle nood kan help (HK Sondag 42). Met hierdie gebod word die fondament vir alle mediese handelinge gelê.

Alle mediese personeel is direk verbonde aan hierdie lewensreël: Doen aan ander soos ek wil hê die mense my moet behandel. Die betekenis van hierdie reël strek ver. Jesus Christus noem dit selfs die wet en die profete: ‘Alles wat julle dan wil hê dat die mense aan julle moet doen, net so moet julle aan hulle ook doen; want dit is die wet en die profete’ (Matteus 7:12).

In die mediese praktyk beteken dit konkreet dat personeel in die gesondheidsberoep dit as hul roeping sien om pasiënte met oorgawe en na die beste van hul vermoë te behandel. Ook na-ure, ook as die pasiënt moontlik nalatig was. Diensbaarheid in die mediese professie is egter iets wat ons helaas dikwels nie altyd sien nie. Roepingsbewustheid is nie hoog op die agenda in moderne mediese praktyk nie. Nee, die persepsie dat ‘n beroep in die mediese wetenskap jou materieel ver kan bring, is dikwels die dryfveer van baie studente. Winsbejag loop baie keer voor kwaliteit pasiënt-versorging in talle privaatpraktyke. Mediese fondse steel letterlik in die naam van goeie mediese behandeling by heelwat niksvermoedende pasiënte. Dokters kan soms ingrepe voorstel en uitvoer wat die pasiënt glad nie bevoordeel nie. Ingrepe wat nog nie aan goeie eerlike studies onderwerp is om die geslaagdheid daarvan te bepaal nie. Dit is niks anders as diefstal nie. Nie alleen word die pasiënt beroof van spaargeld nie, maar word sy belange nie bevorder nie.

Hoeveel mediese instellings het nie hul eerste liefde verloor nie? Hoeveel keer gebeur dit nie dat die teks op die hoeksteen van die hospitaal dikwels die laaste mooi woorde vertoon van ‘n visie wat gesoek het om die liefde van Christus ‘n werklikheid te maak nie? Bedbesetting en harde inkomste elke maand voer dikwels die botoon bo sorg en dienslewering. Ja, selfs die vertegnisering van medisyne en die dryf van akademiese prioriteit kan soms tot nadeel van die belange van die pasiënt wees. En inderdaad, goeie finansiële bestuur en tegniese hulpmiddele is nodig, maar altyd kom die bevordering van die pasiënte wat behandel word eerste. Dit mag nie lei tot depersonalisasie van en gevolglike afwesige kommunikasie met die pasiënt nie.

Die feit dat baie duur mediese apparatuur (soos ‘n MRI apparaat – Magnetic Resonance Imaging) in dieselfde stad dikwels onnodig gedupliseer word om sodoende wins te maksimaliseer, kan met reg bevraagteken word. Bevorder ons so die belange van ons naaste?

Hoe dikwels ly wanbesteding van fondse en prioriteite tot swak dienslewering in veral staatshospitale? Medisyne wat eenvoudig verdwyn, tekorte wat nooit aangevul word nie, dienste wat nie in stand gehou word nie, personeel wat maar soveel as moontlik uit die sisteem wil melk sonder dat daar ‘n diensvaardigheid te bespeur is? ‘n Ekstra myl loop ten bate van die pasiënt, jou inspan om ‘n goeie diens te lewer ook te midde van swak omstandighede, dit is skaars in ons samelewing.

God sê daarvan dat dit diefstal is. Die agtste gebod praat oor die werkersdag en die gewersdag. Dat ek my werk getrou sal doen, die belange van die pasiënt bevorder. Werk en myself gee – daaroor handel die agtste gebod.

Goeie mediese dienste, effektief en akkuraat en met liefde vir die pasiënt, dit vra die Here. Getrou sy werk doen om so die behoeftige in hul nood te help. Professioneel vaardig en besorg oor die pasiënt. Geen vertegnisering van die gesondheidsorg sonder die uit die oog verloor van die siek mens nie. Daar lê nie maar ‘n pneumonie geval in bed 7 saal 2 nie. God vra van ons om die hele mens te behandel.

Soms kan die bevordering van die pasiënt se belange beteken dat hy/sy aangespreek word oor ‘n styl van lewe wat tot sy skade kan lei. Ook dit is ons verantwoordelikheid. Chroniese siektes van lewenstyl behoort tot die siektes met die hoogste mortaliteit in die weste. Verslawende gewoontes soos rook en alkoholmisbruik asook fisiese onaktiwiteit, wegneemetes en seksuele promiskuïteit lei vandag tot lewensbedreigende siektes. Duidelike waarskuwing hierteen behoort tot die belang van my naaste uitgespreek te word.

Ook vandag moet die mediese professie deeglik kennis neem van die agtste gebod. Nie alleen mediese personeel nie, maar ook beleidmakers het dikwels met die volgende konkrete vrae te doen wat direk met die agtste gebod verband hou:

• Hoe kan die finansiële posisie van pasiënte wat nie kan betaal nie geïndividualiseer word?

• Hoe bepaal ons prioriteite met die aankoop van nuwe toerusting?

• Hoeveel tyd en energie moet gespandeer word aan kuratiewe sorg en hoeveel vir die voorkoming van siektes?

‘n Paar antwoorde mag wees: ‘n Noodgeval mag nooit weggewys word nie – ook nie op grond van finansiële redes nie. Voorkomende geneeskunde is belangrik om in bykans alle siektetoestande deeglik aan te spreek. Ons hoor vandag al hoe meer dat pasiënte regte het waarop hulle kan staan. Die agtste gebod gaan egter nie uit van menseregte nie, maar stel die reg van God aan die orde. Daardie reg is ‘n opdrag – bevorder die belange van die naaste. Ek is my broer se wagter. So het God ons aangestel as sy rentmeesters. Nie per individuele reg nie, maar per aanstelling. Die hospitaal is ‘n mikrokosmos van hierdie aanstelling. Vir die belange van die pasiënt ‘n opdrag: ‘n skok vir defibrillasie met hartstilstand, radio-isotoop studies vir die skandering vir siektes in sekere organe, MRI ondersoeke om die graad van ’n hoofbesering te bepaal en behandeling te beplan, ingrypende chirurgie om ‘n kankergewas te verwyder of om ‘n beenbreuk te herstel, onttrekking van ingrypende prosedures in ‘n sterwende pasiënt, ensovoorts.

Ook in alle navorsingsaktiwiteite staan die agtste gebod bo-aan geskrywe: Bevorder die belange van die naaste. As dit alleen gaan om nuuskierigheid te bevredig of die opbou van ‘n curriculum vitae, dan kan die naaste soms benadeel word. Dit verbied die agtste gebod. As eksperimente vir pasiënte ‘n gevaar inhou, moet studies heroorweeg word. Dienslewering gaan voorop. Daarin speel navorsing ‘n onmisbare rol, maar dan agter die agtste gebod aan.